بررسی اثر زئولیت غنی شده با آمونیوم در جذب نیتروژن توسط گیاه گندم و هدررفت نیتروژن در خاکهای لوم شنی و لوم رسی

آبشویی مواد مغذی کودی و سموم موجود در زه آب اراضی کشاورزی، از عوامل مهم تغییر کیفیت آبهای سطحی و زیرزمینی است. بررسی ها نشان داده است که درصدی از کودهای نیتروژنه از دسترس ریشه گیاهان خارج شده و به آبهای زیرزمینی می پیوندد. به منظور بررسی تأثیر کاربرد زئولیت خالص و غنی شده با آمونیوم بر جذب نیتروژن توسط گیاه گندم و کاهش آبشویی نیتروژن در خاکهای لوم شنی و لوم رسی، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در گلخانه دانشگاه شهید چمران اهواز، در پاییز 1390 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل تیمار کود شیمیایی، 5 و 10 درصد وزنی زئولیت خالص، 5 و 10 درصد وزنی زئولیت غنی شده با آمونیوم و تیمار بافت خاک شامل لوم رسی و لوم شنی بودند. تیمارهای کودی در خاکها اعمال شدند و به ستونهای pvc به قطر 20 سانتیمتر و ارتفاع 25 سانتیمتر منتقل گردیدند. پس از 8 مرحله آبیاری و جمع آوری زه آب خروجی و برداشت گیاه گندم، خاک درون ستونهای آزمایش تخلیه و به دو قسمت 10-0 سانتیمتر و 20-10 سانتیمتر تقسیم شد. پس از انجام آزمایشات، نتایج نشان داد که غلظت نیترات در عمق در مقایسه با سطح در خاک لوم رسی نسبت به خاک لوم شنی افزایش یافت. میزان نیترات و آمونیوم شسته شده از خاک لوم شنی بیش از لوم رسی بود. غلظت نیترات خروجی از تیمار کود شیمیایی در خاک لوم رسی و لوم شنی در تمام دورهای آبیاری بیش از تیمارهای زئولیتی بود و کمترین میزان آبشویی نیترات در تیمار 10 درصد زئولیت غنی شده مشاهده شد. میزان نیترات و آمونیوم باقیمانده در خاک لوم رسی بیش از لوم شنی بود. غلظت نیترات و آمونیوم در خاک در تیمارهای زئولیت غنی شده بیشتر از زئولیت خالص بود و کمترین غلظت آمونیوم و نیترات خاک در تیمار کود شیمیایی مشاهده شد. همچنین نتایج نشان داد که بافت خاک بر تمام فاکتورهای خصوصیات رشدی گندم و کارایی مصرف آب در سطح یک درصد اثر معنی دار داشت. درصد نیتروژن گیاه، وزن هزاردانه و عملکرد دانه در خاک لوم شنی نسبت به لوم رسی بالاتر بود. کارایی مصرف آب در بافت لوم رسی بیشتر از لوم شنی اندازه گیری شد. بالاترین درصد نیتروژن گیاه در تیمار کود شیمیایی و 10 درصد زئولیت غنی شده با آمونیوم دیده شد و بالاترین عملکرد دانه نیز در تیمار 10 درصد زئولیت غنی شده با آمونیوم مشاهده شد. مطابق با این پژوهش با استفاده از زئولیت غنی شده با آمونیوم و با مصرف کمتر کود شیمیایی علاوه بر کاهش آلودگیهای زیست محیطی می توان خصوصیات رشدی گندم را بهبود بخشید.